Nj.E. Dragan Momčilović, Ambasador Republike Srbije u Švedskoj

Ambasador Srbije u Švedskoj, Nj.e. Dragan Momčilović, najavljuje brojne aktivnosti tokom 2017. kojima će građanima Švedske biti skrenuta pažnja na stogodišnjicu diplomatskih odnosa dveju zemalja i vrlo dobru saradnju na svim poljima.

Građane prijateljske zemlje ambasada će podsetiti ne samo na trenutno dobru političku i ekonomsku saradnju već i na značajne istorijske epizode prijateljstva i saradnje koji se grade i duže od jednog veka, kada su formalno uspostavljeni diplomatski odnosi. Kao zaljubljenik u istoriju, ambasador Momčilović sa entuzijazmom najavljuje da će u drugoj polovini 2017. godine u Švedskoj biti organizovana pokretna izložba fotografija iz Prvog svetskog rata, na kojima je zabeleženo otvaranje prvog srpskog poslanstva u Stokholmu i bilateralnih aktivnosti iz tog vremena.

Najznačajnije istorijske činjenice, zasnovane na podacima iz švedskih i srpskih arhiva, ukazuju na to da je politički dijalog Kraljevine Švedske i Kraljevine Srbije zvanično uspostavljen pre više od 100 godina, kada je, 1882. godine, švedski kralj Oskar II priznao Kraljevinu Srbiju. Nakon toga politički i konzularni odnosi dveju država svodili su se na razmenu nota i pisama kraljevskihporodica, a nešto kasnije i imenovanje počasnih konzula, koji su stvorili temelje bilateralne, trgovinske razmene.

Na osnovu saglasnosti švedskog kralja, prvi srpski otpravnik poslova, Bogoljub Jeftić, otvorio je 1. novembra 1917. godine poslanstvo Kraljevine Srbije u Stokholmu. Nakon njega već u decembru iste godine dužnost prvog ambasadora preuzeo je Milan Rakić, poznati srpski pesnik. Tokom Prvog svetskog rata veliki broj srpskih ratnih zarobljenika poslat je u Tursku na prinudne radove (izgradnja Bagdadske železnice, rad u rudnicima i drugo).

Šta biste izdvojili kao posebno važne momente diplomatskih odnosa čiju stogodišnjicu obeležavamo ove godine?

Zahvaljujući i izuzetnom angažovanju švedskog poslanstva u Istanbulu, gde je postojala „diplomatska sekcija za prihvat i zbrinjavanje srpskih ratnih zarobljenika“, tokom poslednje dve godine Prvog svetskog rata od preko pet hiljada zarobljenih Srba u Turskoj njih 3.300 se vratilo u Srbiju.

U Kraljevini Švedskoj živi više od 130.000 građana srpskog porekla koji su dobro integrisani i predstavljaju značajan činilac multikulturalnog društva Kraljevine Švedske

Malo je poznat i izuzetan angažman švedskog Crvenog krsta tokom Balkanskih ratova (1912/13), kada su otvorena dva odeljenja švedske bolnice u Beogradu. Manja grupa švedskih lekara i medicinskog osoblja požrtvovano je lečila ranjene Srbe, koji su se borili na balkanskom ratištu. O ovome svedoči i fotografija iz 1912. godine, kada je kralj Petar obišao švedsku bolnicu na Paliluli kako bi zahvalio švedskim lekarima i medicinskom osoblju.

U istorijskim arhivima našli ste svedočenja o jednoj još ranijoj saradnji, tada na vojnom planu?

Pošto se pasionirano bavim istorijom, možete pretpostaviti moje zadovoljstvo kada sam u švedskom arhivu otkrio dokumenta iz 1691. godine koja govore o učešću švedskih oficira u čuvenoj bici kod Slankamena u Austrijsko- turskom ratu iz XVII veka. U ovoj bici, po svojoj hrabrosti, posebno su se istakli i srpski vojnici, koje je predvodio Jovan Monosterlija. Nakon pobede nad Turcima u crkvama u Kraljevini Švedskoj pročitan je i pevan Te Deum, pohvala svim učesnicima u borbi, kao i priznanje malom sremskom selu u današnjoj Srbiji.

Kako biste danas okarakterisali bilateralne odnose sa Kraljevinom Švedskom?

Bilateralni odnosi Republike Srbije i Kraljevine Švedske su izuzetno dobri i imaju trend uspona. Brojne posete ostvarene u oba pravca, u poslednjih nekoliko godina, unapređenje robne razmene, kao i konkretne aktivnosti ostvarene u različitim domenima saradnje nedvosmisleno potvrđuju pozitivan razvoj bilateralnih odnosa. Visoki švedski zvaničnici principijelno iznose stav da bez integracije Zapadnog Balkana EU neće biti kompletna.

Na zahtevnom švedskom tržištu tek predstoji borba za bolji plasman naših vina, poljoprivrednih proizvoda, kao i za povećanjem broja švedskih turista koji žele da svoj odmor provedu u banjama i na planinama Srbije

U tom kontekstu daje se i konkretna podrška Srbiji kako na planu otvaranja pojedinih poglavlja u pregovaračkom procesu sa EU, tako i kroz konkretne programe bilateralne saradnje. Republika Srbija izuzetno ceni pruženu podršku Švedske i nastoji da otvori nova i zatvori dosad otvorena pregovaračka poglavlja, kako bi u dogledno vreme postala članica EU. Istovremeno, ohrabruju i švedske investicije, posebno dolazak robne kuće IKEA u Srbiju. Postoje realna očekivanja da IKEA neće samo prodavati proizvode već će postepeno otpočeti i proizvodnu delatnost u Srbiji.

Procenjuje se da u Kraljevini Švedskoj živi više 130.000 građana srpskog porekla. Kakve su njihove veze sa Republikom Srbijom i kakav status imaju u švedskom društvu?

Izvesno je da u Kraljevini Švedskoj živi više od 130.000 građana srpskog porekla koji su dobro integrisani i predstavljaju značajan činilac multikulturalnog društva Kraljevine Švedske. Postoji više srpskih saveza i organizacija, u koje su uključeni brojni švedski državljani srpskog porekla, koji u njima neguju tradiciju, kulturu i običaje Srbije. U ovom kontekstu izuzetno je značajna podrška Švedske, jer se u osnovnim školama i na Univerzitetu u Upsali, kao izborni predmet, može učiti i srpski jezik, dok se u gradskoj biblioteci Stokholma može naći izuzetno bogat fond knjiga i literature (preko 50.000 naslova) na srpskom i ostalim jezicima bivših jugoslovenskih republika. Početkom maja gradske vlasti Stokholma su prijatno iznenadile kada su za izložbu svetski poznate umetnice Marine Abramović priredile i stručna objašnjenja na srpskom jeziku.

U narednom periodu Ambasada Republike Srbije u Stokholmu nastojaće da uz pomoć pojedinih građana srpskog porekla (viđeniji profesori na Univerzitetu u Upsali) unapredi naučnu saradnju. Predstoje razgovori i usaglašavanja u cilju potpisivanja Sporazuma poljoprivrednog univerziteta sa sedištem u Upsali i Beogradskog univerziteta radi razmene naučnih saznanja i stručnjaka. U tom sklopu otvara se i mogućnost povećanja proizvodnje organske hrane u Srbiji, uz primenu švedske tehnologije i standarda.

Ambasada Republike Srbije u Stokholmu, takođe, nastoji da reaktivira raniju saradnju između Narodnog pozorišta u Beogradu i Dramaten Teatra u Stokholmu. Povod za to bi mogao da bude obeležavanje 150. godišnjice Narodnog pozorišta u Beogradu, a građani srpskog porekla u Švedskoj su već izrazili spremnost da pomognu kako bi se naše pojedine predstave ponovo igrale u švedskim pozorištima. Srpska dijaspora je most koji spaja i ta veza dobro funkcioniše u svim pravcima.

Koliki je značaj Srpskog poslovnog foruma čije je sedište u Stokholmu?

Srpsko-švedski poslovni savet u Stokholmu je formiran 2014. godine sa ciljem pokretanja razvojnih projekata i promocije investicionih i trgovinskih potencijala Srbije. Tokom 2017. godine predstavnici Ambasade Republike Srbije u Švedskoj održali su više sastanaka sa Upravnim odborom Srpsko-švedskog poslovnog saveta kako bi se i tokom 2017. godine, uz posredovanje Privredne komore Srbije i nadležnih švedskih agencija, ponovo održao skup srpskih i švedskih poslovnih ljudi. U odnosu na druge države nordijskog regiona, prisustvo švedskih kompanija u Srbiji je najbrojnije.

Međutim, izvesno je da bi privredna saradnja mogla da se ojača i kroz nove projekte i investiciona ulaganja (brownfield, greenfield, privatizacije, joint venuture i dr.). Na zahtevnom švedskom tržištu tek predstoji borba za bolji plasman naših vina, poljoprivrednih proizvoda, kao i povećanje broja švedskih turista koji žele da svoj odmor provedu u banjama i na planinama Srbije.