Iako se u Evropi „centar još drži“ sve češće se na političkoj sceni pojavljuju instant desni ili krajnje desni pokrti čije su ideologije zasnovane na temama identiteta, istorijskog nacionalističkog resentimenta i antimigrantskih politika
Nedavna pobeda Đorđe Meloni, lidera desničarske partije « Braća Italije », kao i uspon ekstremne desnice u Švedskoj, ilustruju nekoliko trendova koji se mogu primetiti u zapadnim demokratijama tokom poslednjih decenija.
Osnovni trend se odnosi na opadanje uticaja tradicionalnih partija i sve češću pojavu tzv. “instant pokreta” koji ostvaruju munjevite uspehe, što im ipak ne garantuje dugoročnost na vlasti. Ovo je posebno tipično za Italiju, u kojoj su tradicionalne partijske strukture odavno nestale sa političke scene (demohrišćani, komunisti i dr) i zamenjene raznim novijim pokretima (poput “5 zvezdica”, “Severna liga”). Slično se, međutim dešava i u drugim zemljama Evrope, od Francuske (Makron i “kvazi-nestanak” socijalističke stranke i tradicionalnih degolista) pa do Slovenije koja se takoreći specijalizovala u čestom izboru sasvim novih ljudi za šefove vlade. Stranka Đorđe Meloni je samo pre četiri godine dobila tek 4% na izborima da bi sada osvojila najviše glasova.
Drugi trend, povezan sa prethodnim, odnosi se na uspon populizma – uglavnom onog desnog ili krajnje desnog, zasnovanog na temama identiteta, istorijskog nacionalističkog resentimenta i antimigrantskih politika – koji je postao jedna od konstanti političkog života u mnogim zemljama, uključujući i SAD.
Odlazak italijanskog premijera Marija Dragija i nestanak “trojke” Makron-Šolc-Dragi, otežaće mogućnost dogovora oko suštinskih reformi u Uniji, pa time i mogući pozitivan uticaj na politiku proširenja EU.
Ipak, posmatrajući globalno celu Evropsku uniju, “centar se još uvek drži », kako su to pokazali izbori za Evropski parlament 2019. godine, kao i nedavni izbori u Francuskoj, SR Nemačkoj i dr.
Političke promene u Italiji bez sumnje će uticati da se politički « brod » Evropske unije u globalu znatnije nagne udesno, ali ipak ne do mere da to suštinski utiče na trenutnu evropsku politiku, kojom u prvom redu dominiraju pitanja rata u Ukrajini i njegovih energetskih i ekonomskih posledica, kao i rasprave oko moguće reforme EU, interni sukobi oko pitanja vladavine prava (Poljska, Mađarska) i sl. Karakter italijanske (u načelu nestabilne) koalicije, zavisnost Italije od finansijske podrške iz EU, kao i pro-atlantistička oriijentacija Đ. Meloni – sve su to elementi koji će doprineti relativno umerenijem delovanju nove italijanske vlade u Briselu,
S druge strane, odlazak premijera Dragija i nestanak “trojke” Makron-Šolc-Dragi, otežaće mogućnost dogovora oko suštinskih reformi u Uniji, pa time i mogući pozitivan uticaj na politiku proširenja EU. Iako Italija tradicionalno podržava proširenje Unije kao i integraciju Zapadnog Balkana u EU, ona je već duže vreme pretežno opterećena unutrašnjim političkim temama. Stoga je njen uticaj na politiku proširenja EU vrlo ograničen i indirektan, što će verovatno biti slučaj i sa novom italijanskom vladom.
