Novica Tončev, ministar zadužen za nedovoljno razvijene opštine

Decentralizacija je osnov i praktično preduslov da se svi delovi naše zemlje podjednako razvijaju. Zadatak mog Kabineta je da pomogne svim lokalnim samoupravama da unaprede život građana u nedovoljno razvijenim opštinama. Posao ministra zahteva da sam svakodnevno u službi građana i njihovi interesi su meni uvek ispred svakog ličnog.

Depopulacija je trend koji je veoma izražen u Srbiji, a često se najviše oseća u nedovoljno razvijenim opštinama. Novicu Tončeva, ministra zadužen za nedovoljno razvijene opštine pitali smo šta njegovo ministarstvo čini da zaustavi ovaj trend?

“Depopulacija brdsko-planinskih, pograničnih, ali i ravničarskih predela u nedovoljno razvijenim opštinama je proces koji se odvija poslednjih pet decenija. Mogu da razumem ljude koji zbog nedostatka posla odlaze iz tih krajeva i upravo zbog toga je Vlada Srbije krajem prošle godine formirala Kabinet zadužen za unapređenje razvoja nedovoljno razvijenih opština. Pored mene, koji sam bio na čelu jedne takve opštine, u mom timu se nalaze ljudi sa ozbiljnim iskustvom u pripremi strategija za razvoj kao i onih koji znaju šta su problemi na lokalu i kako se mogu pronaći održiva rešenja”, kaže naš sagovornik.

“Konkretno, uspeli smo da se izborimo za pristojan budžet u 2021. godini, čijom realizacijom će svaka od nedovoljno razvijenih opština, za početak rešiti barem po jedan gorući problem iz prethodnog perioda, kao i stvoriti bazu projekata koji će se realizovati u narednim godinama. To je trajno opredeljenje Vlade Srbije i rezultate ćete moći da pratite konstantno. Tu sam da, sa predstavnicima mog Kabineta, odgovorim na sve izazove sa kojima se nedovoljno razvijene opštine susreću, da im pružim potrebnu podršku i, ono što je najvažnije, stvorim uslove za život i rad, probudim u mladima želju da ne napuštaju mesta u kojima su rođeni”.

Neke od velikih stranih kompanija investirale su proteklih nekoliko godina u manje razvijene delove Srbije. Koliko je ovaj potez imao uticaj na zaustavljanje ovih negativnih trendova?

Koristim priliku da se zahvalim i predsednici Vlade Srbije Ani Brnabić i predsedniku Republike Aleksandru Vučiću, da ne zaboravim i doprinos predsednika Narodne skupštine Ivice Dačića, koji na svim međunarodnim skupovima lobiraju da inostrane kompanije ulažu u Srbiju i da svoje pogone otvaraju u nedovoljno razvijenim opštinama. Neke od njih već imaju razvijenu infrastrukturu, a u ostalima se aktivno radi na stvaranju atmosfere koja će biti privlačna investitorima odnosno gde će imati atraktivne uslove za ulaganje. Naravno, zahvalan sam i rukovodstvu svih tih kompanija jer su, za početak, otvaranjem novih radnih mesta barem delimično zaustavili odlazak mladih iz tih sredina. Sa pozicije ministra Vlade Srbije mogu da obećam da će svi investitori, i domaći i strani, koji se odluče da pokrenu neku privrednu aktivnosti u nedovoljno razvijenim opštinama, imati sve moguće pogodnosti koje ne mogu da nađu na drugom mestu.

Naš cilj je da edukujemo predsednike nerazvijenih opština kako da pravilno pripreme projekat, da im pružimo podršku u realizaciji i povežemo ih sa potencijalnim investitorima.

Kako bi se podstakao regionalni razvoj, Vlada Srbije je na vašu inicijativu opredelila sredstva za Program podrške nerazvijenim opštinama u iznosu od 320 miliona dinara. Kako ste zadovoljni dosadašnjim tempom korišćenja ovih sredstava?

Izuzetno sam zadovoljan da su opredeljena značajna sredstva kako bi i stanovnici tih sredina osetili efekte stabilnog poslovanja naše ekonomije. Programom podrške nerazvijenim opštinama opredeljeno je 250 miliona dinara za realizaciju programa prvenstveno obnove ili izgradnje infrastrukture, a 70 miliona dinara namenjeno je izradi projektne dokumentacije za neke buduće projekte. Imamo i nekoliko situacija da su opštine i pre ove dodele bespovratnih sredstava Vlade Srbije već započele lokalne projekte, a da su im upravo ova sredstva nedostajala da ih završe.

Imajući u vidu da je reč o opredeljenju Vlade da bar neke od ovih 44 najnerazvijenijih opština pokuša da izvuče iz nerazvijenosti, koji programi su, izuzev popravke infrastrukture i izrade tehničke dokumentacije koja se finansira iz uredbe, aktuelni?

Opština Merošina je dobila bespovratna sredstva za nabavku opreme za upravljanje komunalnim otpadom, a za sličnu namenu će opština Mali Zvornik upotrebiti dobijena sredstva odnosno kupiće kamion za prikupljanje otpada.

Opština Dimitrovgrad će rekonstruisati Centar za kulturu, biće nabavljen novi lift za Dom zdravlja u Raški, a postojeći otvoreni bazen u Blacu će dobiti novu tehničku prostoriju. Opština Nova Varoš obezbediće digitalni rendgen aparat. Opštine nisu zaboravile ni naše najmlađe tako da će biti rekonstruisana osnovna škola u selu Tabanovce na teritoriji opštine Petrovac na Mlavi.

Sve opštine već rade na pripremi konkursne dokumentacije za projekte koji će se realizovati u narednoj budžetskoj godini, tako da mogu da kažem da sam zadovoljan njihovim angažovanjem i nekom novom energijom koju sam osetio. Prilikom potpisivanja ugovora sam zamolio predsednike opština da nas informišu o svim novim projektima, da dođu kod nas u ministarstvo kad god im je potrebna neka vrsta pomoći, da nas pitaju koje su još mogućnosti za pronalaženje sredstava za realizaciju investicija jer je upravo to naš cilj – da ih edukujemo kako da pravilno pripreme projekat, pružimo podršku u realizaciji i povežemo ih sa potencijalnim investitorima.

Kojim rizicima su ove opštine bile izložene tokom kovid 19? Kako je Vlada reagovala imajući u vidu da je reč pre svega o opštinama sa starim stanovništvom gde su zdravstvene usluge limitirane?

Sve opštine i gradovi u Srbiji, bez obzira na stepen razvijenosti, su pod jednakim zdravstvenim rizicima tokom epidemije izazvane korona virusom. Vlada Srbije je pravovremeno reagovala kako bi sprečila dalje širenje zaraze, ali i obezbedila jednake uslove za rad i lečenje svih građana naše zemlje, bilo da oni žive u Beogradu ili Novom Sadu, kao najrazvijenim gradskim sredinama, ili Surdulici, Gadžinom Hanu, Brusu ili nekoj drugoj nedovoljno razvijenoj opštini u Srbiji. Pravovremenim aktivnostima uspeli smo da postanemo lider u regionu i da tako dobijemo mogućnost da pomognemo i građanima okolnih zemalja. Srbija je poklanjala vakcine zemljama u regionu, ali su i stanovnici tih zemalja mogli besplatno da se vakcinišu u Srbiji. Mi smo jedna od retkih država u Evropi i u svetu koja je uspela da napravi balans između života i ekonomije, za šta najveće zasluge pripadaju Vladi i predsedniku Srbije.

Vlada Srbije želi sistemski da podstakne ravnomeran regionalni razvoj na čitavoj teritoriji Srbije i zato želimo da investiramo u projekte koji su usmereni na poboljšanje kvaliteta života u nerazvijenim sredinama.

Nedavno ste raspisali Javni poziv za udruženja građana koja deluju u ovim opštinama da apliciraju sa projektima iz različitih oblasti sa ciljem unapređenja kvaliteta života u ovim opštinama. Koliko ovakvi projekti mogu da doprinesu promeni uslova života u ovim opštinama?

Zahvaljujući ovakvom projektu Vlada Srbije želi sistemski da podstakne ravnomeran regionalni razvoj na čitavoj teritoriji Srbije i zato su doneti Uredba i Program finansiranja projekata od javnog interesa, koje realizuju udruženja sa teritorije izrazito nedovoljno razvijenih opština u 2021. godini.

15 miliona dinara je opredeljeno za 33 udruženja, a maksimalni iznos projekta koji finansira moj Kabinet je 750 hiljada dinara dok je krajnji rok za realizaciju projektnih aktivnosti 1. decembar 2021. godine.

Udruženja su se prijavila sa projektima iz oblasti podrške u zapošljavanju, uključivanja u kulturnu sferu života, povećanje bezbednosti, aktivnog učešća u radu lokalne zajednice, podizanju svesti o zdravom načinu života, zaštiti životne sredine, kao i pomoći osobama sa invaliditetom i drugim marginalnim grupama.

Moram da izrazim posebno zadovoljstvo što će nakon jedinica lokalne samouprave, i udruženja građana u nedovoljno razvijenim opštinama moći da konkurišu sa projektima koji podrazumevaju poboljšanje kvaliteta života u tim sredinama.

Vrlo često se kao jedino sistemsko rešenje za ove opštine navodi decentralizacija, jačanje lokalnih samouprava i sistemska a ne ad hok pomoć ovim opštinama. Da li bi smo neke od ovakvih promena mogli da vidimo u narednom periodu?

Decentralizacija je osnov i praktično preduslov da se svi delovi naše zemlje podjednako razvijaju. Zadatak mog Kabineta je da pomogne svim lokalnim samoupravama da u skorijoj budućnosti realizuju konkretne projekte, koji će unaprediti život u nedovoljno razvijenim opštinama. Takođe, pojedinačne strategije za svaku od 44 nerazvijene opštine koje će moj Kabinet pripremiti imaće dugoročan efekat i predstavljaće osnovu za sve buduće aktivnosti i projekte. Osim finansijskih sredstava koje izdvaja Vlada Srbije, opštinama su na raspolaganju i sredstva iz drugih resornih ministarstava, kao i iz raznih fondova Evropske unije i međunarodnih organizacija. Svi oni pružaju finansijsku podršku opštinama koje predstave kvalitetne projekte. Insistiraćemo na donošenju Zakona o izrazito nedovoljno razvijenim opštinama kao krovnom zakonu koji bi unapredio funkcionisanje lokalnih samouprava i uskladio postojeća zakonska rešenja.

I sami ste dugo bili na čelu jedne nerazvijene lokalne samouprave. Koliko ste od nekadašnjih ideja za unapređenje vaše opštine mogli da primenite na mestu ministra?

Kao nekadašnji predsednik opštine Surdulica, u potpunosti sam upoznat sa svim postojećim problemima koje imaju ove lokalne samouprave. To mi je u velikoj meri pomoglo da sa pozicije ministra primenim sva pozitivna iskustva i zato sam insistirao da sa svojim saradnicima iz Kabineta obiđem opštine, da steknemo realan uvid u njihove trenutne potrebe kako bismo im dali što konkretnija rešenja. Poznajem sve te predsednike opština i znam da su problemi većinom isti – nedovoljno razvijena infrastruktura, mali broj uspešnih preduzeća u kojima bi mogli da rade mladi ljudi koji bi zahvaljujući zaposlenju ostali u svojim rodnim krajevima i što je najvažnije stvarali porodice. I u tom smislu, moj Kabinet i Vlada Srbije se trude da usmere domaće i inostrane investitore da grade svoje pogone upravo u nedovoljno razvijenim opštinama, kako bismo obezbedili što bolje uslove za život i rad, I znam da ćemo u tome i uspeti.